Mongolie, een groot land gevuld met weinig

Lieve mensen,

Hierbij zoals beloofd het vervolg op het eerdere verhaal van een paar dagen geleden, waarin ik zal vertellen over mijn ervaringen in Mongolië en Noord-Korea. Deze twee landen staan beide in mijn top 3 van meest unieke en bizarre landen die ik tot nu toe heb bezocht, zij het vanwege verschillende redenen. Dit verhaaltje zal de twee weken beschrijven die ik in totaal in deze landen heb doorgebracht.

Na een 30 uur durende treinreis van Irkutsk naar Ulaanbataar (de hoofdstad van Mongolië) begon voor ons een 9 daags verblijf in deze vroegere communistische satellietstaat. Het enige verschil met de vorige treinreizen was dat er dit keer geen restauratie wagen aan boord was, waardoor we niet ons gebruikelijke biertje konden gaan drinken. Gelukkig was er bij de grensovergang een supermarkt, anders was dit onze eerste dag zonder pils geweest (ondenkbaar natuurlijk). De rest van onze wagon werd gevuld door een professioneel kinder-voetbalteam uit Irkutsk, weer eens wat anders! Inmiddels hadden we er al ongeveer 117 uur trein op zitten, en had ik mijn eerste 5 boeken uitgelezen. Heerlijk om weer eens rustig een paar boeken te kunnen lezen. Het ritueel aan de Russisch-Mongoolse grens duurde ruim 7 uur, en tot op de dag van vandaag heb ik geen idee waarom ze zo veel tijd nodig hadden, aangezien het checken van de paspoorten en de bagage ongeveer 10 minuten in beslag nam. Maar zoals inmiddels gebruikelijk stelde je je in op een bepaald aantal uur treinen, dus ondergingen we het allemaal zonder moeite of frustratie. Eenmaal in Ulaanbaatar aangekomen werden we opgewacht, want we hadden een tour geboekt omdat het schijnbaar lastig zou zijn om dit land individueel te doorkruisen. Al snel kwamen we erachter dat dit meer dan waar was, maar daar kom ik zo op terug.

Onze gids voor de komende dagen heette Kana, ze was de Mongoolse vrouw van een Nederlandse man genaamd Bert de Groot. Hoe Nederlands wil je het hebben? Ook hadden we nog een privé busje met chauffeur (Sergo), lekker luxe. Onze tour zou ons naar het zuiden van het land brengen, dwars door de Gobi-woestijn, om vervolgens te keren naar het noordwesten en uiteindelijk na 7 dagen vanuit het westen weer in Ulaanbataar te eindigen.

We leerden dat we de eerste 2 dagen vooral rijdend zouden doorbrengen. In eerste instantie leek ons dat wat overdreven om die paar honderd kilometer naar het zuiden af te leggen, maar al snel kwamen we erachter waarom. De wegen in de hoofdstad bestonden voornamelijk uit betonblokken, maar zodra je de stad uit reed veranderde dit in een hobbelige zandweg, gevormd door 2 bandensporen. Bij hun bekend onder de grootse naam "Trans-Gobi-Highway". In dit land heerst een totale anarchie aan wegen: overal lopen bandensporten die min of meer dezelfde kant op gaan, en nergens staan borden. Je moet dus weten waar je naar toe gaat, want herkenningspunten zal je ook niet tegenkomen in de uitgestrekte vlaktes. Want dat was het eerste wat opviel na zonsopkomst: er groeide hier niets, maar dan ook helemaal niets. Geen struiken, geen bomen, zelfs nauwelijks onkruid.

Halverwege deze eerste dag stopte we bij een lokale nomadenfamilie, die ons uitnodigden in hun ger-tent. Een stukje achtergrond informatie: bijna de helft van de Mongoolse bevolking leeft nog een nomaden bestaan, levend in kleine ronde (voor ons veel te lage) tenten, zichzelf warm houdend met kacheltjes en levend van hun vee. Elke familie heeft dan ook rond de 300 geiten, paarden of kamelen, die ze voorzien van vlees, melk en hun warme vacht die wordt verwerkt in allerlei kledingstukken en isolatie voor de tenten.

We kregen een zoute, melkachtige thee voorgeschoteld, in combinatie met droge deegkoekjes, beide typisch voor Mongolië. Al blijf ik "gewone" zwarte thee prefereren, deze variant was eerlijk gezegd ook niet slecht. Na nog een tijdje rijden stopten we voor lunch, waar we weer een lokaal gerechtje kregen gepresenteerd: dumplings in een stevige soep. Ook prima te hakken. Wat ons inmiddels ook opviel, was dat de mensen (en vooral kinderen) je hier nog meer aanstaren dan in Rusland. Mijn nieuwe strategie is om doodserieus terug te blijven staren, er een soort "staring-contest" van makend. We zijn dan ook wel een aparte verschijning met onze 1 meter 95 en blond haar. Na nog een tijdje rijden kwamen we in het begin van de avond aan in een klein dorpje in het midden van de Gobi, waarvan ik de naam inmiddels weer ben vergeten. Al met al hadden we 350 kilometer afgelegd na een volle dag rijden, een gemiddelde dus van rond de 30 kilometer per uur, want harder kon niet over de zandwegen. We leerden dat hotels hier luxe zijn als er überhaupt een douche aanwezig is, en het is helemaal genieten als daar ook nog eens warm water uit komt. Ons hotel had dan ook welgeteld 1 douche voor 30+ tweepersoons kamers. Verder was het een Soviet-bouwwerk met jaren 60 interieur, en een bed minstens zo hard als mijn bureau. Wat betreft de Gobi-woestijn: dit was niet een woestijn zoals je je die voorstelt. Het merendeel is vlakke steppe, en maar 2% bestaat daadwerkelijk uit zand. Toch heb je het gevoel dat je je in de woestijn bevindt, aangezien er net zo weinig groeit of leeft.

We hadden lichtelijk het gevoel met onze ouders mee op reis te zijn: we werden gehaald omdat we te laat aan tafel verschenen, we besloten nauwelijks mee over wat we gingen doen, we hadden geen eigen geld (nog niks kunnen wisselen), en we zaten de hele tijd braaf achterin de auto. Alleen dit keer konden we onze ouders niet verstaan. Later op de avond wisselden we nog wel wat lokaal geld, we kregen bijna 110 duizend van wat ze ook Mongolië mogen gebruiken (we kwamen er pas na een week achter dat dit "Togrogs" heten). De bank was trouwens bizar onbeveiligd, met een kluis die open stond en kindjes die achter de balie heen en weer renden.

De volgende dag was weer een lange zit, met 350 hobbelige kilometers te gaan. Onderweg brak nog de schokbreker van onze 4x4, dus deze werd nog gerepareerd in een klein schuurtje ergens in een dorpje halfverwege, terwijl wij van onze lunch genoten. Toen we terug kwamen bleken de beste mannen aan de wodka, dus was er nog niks gedaan aan het busje. Fantastisch natuurlijk, daar kon ik alleen maar om lachen. Na 2 uurtjes wachten was hij weer gerepareerd, maar uiteindelijk begaf ie het weer nog geen dag later. Ook kwamen we er vandaag achter dat nagenoeg alle Mongolen geloven dat de wereld zal vergaan op 21/12/2012; dit was zelfs de rede dat onze chauffeur ontslag heeft genomen van zijn baan in Zuid-Korea, om zo de laatste maanden in zijn eigen land en in zijn eigen huis te kunnen doorbrengen.

De dag erna brak er een fikse sneeuwstorm los, waardoor ons zicht werd beperkt tot ongeveer 100 meter. Alle tankstations waren dicht, aangezien iedereen er vanuit ging dat niemand toch ging rijden met dit weer... Gelukkig wisten we er nog 1 te vinden die besloot open te gaan, net voordat de stroom uitviel. Dat was dus mazzel hebben. Met een gebrek aan wegen en borden leek het alsof een onzichtbare kracht onze bus in de goede richting leidde, want na een paar uur rijden kwamen we wonderbaarlijk genoeg aan bij onze slaapplek voor deze nacht: een Ger-tent. In de weide omgeving was er verder helemaal niets, behalve het andere tentje waar de eigenaren in woonden. Toen we even later een stuk gingen lopen kwam er nog wel een jongen op een motor aangereden, die schijnbaar een flink stuk had afgelegd speciaal om ons iets te kunnen verkopen. Heel random allemaal.

Maar het meest bizarre van deze dag gebeurde pas later op de avond, toen we druk verwikkeld waren in een Mongools kaartspel met onze gidsen en de familie waarbij we te gast waren. Na een tijdje kwam iemand opeens aanzetten met een gekookt schapenhoofd, en bood ons deze vriendelijk aan. Eerst dachten we nog dat dit een grapje was, maar toen we onze gids zagen knabbelen aan een schapenoor wisten we dat dit niet het geval was. We konden uiteraard niet achter blijven, dus heb ik mogen genieten van het gehemelte, een stuk vel van boven de neus, en als slagroom op de taart: de hersenen. Dit laatste was eerlijk gezegd ook "het beste" stukje. Het smaakte eigenlijk naar een soort paté, terwijl de rest vooral taai en vettig was. Helaas kwam dit avontuur Joran op een flinke voedselvergiftiging te staan, iets wat mij gelukkig bespaard is gebleven. Teruglopend naar onze ger konden we nog genieten van een prachtige sterrenhemel en vallende sterren, aangezien er in de omliggende honderden kilometers geen stad (en dus geen lichtvervuiling) te bekennen was.

Deze nacht kwamen we erachter dat slapen in een ger tent 1 groot nadeel kent: het gebrek aan een centrale verwarming. Aangezien de hele boel verwarmd wordt door een houtkachel, moet deze om de 2 uur ook weer aangewakkerd worden, iets waar je gedurende je nacht slaap weinig zin in hebt. Om 5 uur werden we dan ook wakker door de kou, met een kachel die op sterven na dood was. Gelukkig kregen we 'm na ruim een half uur weer aan de praat zodat we toch nog een paar uur in relatieve comfort konden slapen. De rest van de week besloten we onze wekkers om het uur te zetten, zodat dit ons niet nog een keer zou overkomen.

Na volgende dag, inmiddels zijn we aanbeland op zaterdag 3 november, hebben we een paar zandduinen bezocht - een stukje "echte" woestijn -, kameel gereden en dino-fossielen opgegraven waarvan iemand uit de familie wist waar ze lagen. Dit heeft me nog een dino-tand opgeleverd, een origineel souvenir lijkt me.

De rest van de week bestond uit veel rijden over hobbelige wegen, het spelen van ontelbaar veel kaartspelletjes in combinatie met een paar flessen wodka, slapen in ger-tenten, en aantal bezoeken aan verschillende bezienswaardigheden. Zo hebben we nog een nacht op de grond geslapen, in dezelfde tent geslapen als een lokale familie. Daar kwam ik er ook achter dat Mongoolse kindjes dol zijn op ballonnen, aangezien het kindje de volgende 2,5 uur van geen ophouden wist!

Verder zagen we een aantal kloosters die nagenoeg geheel waren verwoest door het communistische bewind uit de jaren 30, trieste bedoeling. Ik was al geen fan van het communisme, maar nu zal ik zeker nooit op de SP stemmen ;) Noord-Korea en China zouden me hier de komende weken des te meer van overtuigen, lang leve het kapitalisme. Maar ik loop op de zaken vooruit. Inmiddels hadden we onze weg vervolgd richting Karakoum in het noorden, de oude hoofdstad van het grote Mongoolse rijk uit de 13e eeuw. Waar andere grote imperiums, keizers en koningen vaak erfenissen in de vorm van kastelen, standbeelden, mausoleums of paleizen nalaten als blijk van hun grootsheid, kent Mongolië niets van dit alles. Zelfs het graf van Chenngis Khan is tot op de dag van vandaag nooit gevonden. Karakoum was dan ook niet meer dan een middelgroot Nederlands dorp, waar in geen mogelijkheid vanaf te lezen was dat dit ooit de hoofdstad is geweest van het grootste imperium dat de aarde ooit gekend heeft. Wel moet ik toegeven dat een groot deel van de stad is verwoest na de val van het Mongoolse rijk, maar toch.

Na 7 dagen reden we weer terug naar Ulaanbataar, zowaar voornamelijk over asfalt. Wat is dat toch een goddelijke uitvinding. Na deze week was ik dan ook een groot voorstander van civilisatie, inclusief de gemakken van stromend water, vaste elektriciteit, een normale WC en überhaupt een douche; dingen die ons 7 dagen lang vreemd zijn geweest. Onderweg naar de hoofdstad zijn we nog gestopt om een stuk te gaan paardrijden op kleine (maar verbazingwekkend sterke) Mongoolse paarden. Bij aankomst gingen we zoals inmiddels gebruikelijk eerst op de (zoute, melkachtige) thee bij de familie, droge lokale koekjes etend. Het paardrijden zelf was best een mooie ervaring, vooral door de achtergrond waardoor het net leek alsof je te paard op Mordor af reed. Ook zijn deze beesten niet gewend om netjes in een rijtje achter elkaar aan te hobbelen, dus kon ik met mijn verroeste talent (ja, ik ben opgevoed als een echte Brit) nog flink stuk galopperen en schapen opjagen. Schijnbaar zat ik op een paard dat vroeger wedstrijden heeft gereden.

Het laatste stukje richting Ulaanbataar was nog even spannend, want we konden nergens tanken. Na 4 tankstations geprobeerd te hebben hadden we nog steeds niks kunnen bemachtigen. Gelukkig hadden we wel mazzel bij de 5e, wat ook wel mocht aangezien we nog maar een kilometer of 5 op de teller hadden. We sliepen een redelijk karig hotel, maar we waren er maar al te blij mee. Er was namelijk een privé douche en toilet: puur genieten!

De laatste dag bezochten we het een en ander in de hoofdstad, waarna we afscheid namen van onze gids. Het werd weer eens tijd voor wat ouds en vertrouwds, dus even later zaten we in café Amsterdam met een pils. We eindigden deze dag in een klein restaurantje, waar we werden vergezeld door de eerder genoemde Bert de Groot. We praatten met hem over Mongolië, waar hij niet altijd heel positief over was. Vooral over de veel geprezen nieuwe democratie had hij niet veel goeds over, maar ik ben van mening dat de situatie daar toch een stuk positiever is dan in de omringende landen zoals Rusland en China, waar de bevolking in grote mate de mond word gesnoerd.

9 dagen na onze aankomst in Mongolië stapten we weer op de trein, dit maal beginnend aan de laatste etappe van de Trans-Siberische treinreis met als eindstation Beijing, China. We verwachten een pick-up naar het station, maar deze kwam niet opdagen. Dan maar op zoek naar een taxi. Dat is wel een groot voordeel van Mongolië en Rusland: elke langsrijdende auto is potentieel een taxi, dus je hoeft maar 2 seconde je hand uit te steken en er staan gelijk 2 a 3 auto's op je te wachten. Helaas hadden we alleen nog maar wat euro's op zak om de beste man te betalen, want de avond ervoor besloten we onze laatste Togrogs op te maken aan een goede whisky in de hoogste skybar van Ulaanbataar. Zodoende zaten we om 07:30 weer in een oude vertrouwde coupe. Deze trein rijdt maar 1 keer per week, dus er zaten logischerwijs ook veel meer internationale mensen in. Onder andere een paar mensen die we gedurende de afgelopen weken tegen waren gekomen, dus we hadden weer wat metgezellen om mee te kaarten en wodka mee te drinken. De rituelen aan de grens gingen wat sneller dan in Rusland, zoals je zou verwachten van Chinezen. Wel mochten we heel lang de trein niet uit (en belangrijker nog, niet naar de WC), terwijl onze trein in haar geheel werd opgetild en ontdaan van haar onderstel. In China gebruiken ze namelijk een andere breedte van het spoor dan in Rusland en Mongolië, waardoor alle treinen tussen deze landen een wieltransplantatie moeten ondergaan voordat ze verder kunnen rijden; een oude strategie om oprukkende legers wat vertraging te bezorgen. Na gekaart te hebben tot diep in de nacht liep ik terug naar mijn coupe, klaar om de volgende ochtend wakker te worden in weer een nieuwe hoofdstad: Beijing!

Dat Mongolië in veel opzichten een uniek land is heeft ze de afgelopen 9 dagen goed weten te bewijzen. Qua temperatuur ongeveer hetzelfde als Rusland, maar daar houdt de vergelijking ook gelijk op. Mongolië is nog een Nomadenland in hart en nieren. Bijna de helft van de mensen leeft nog op de steppe, een paar keer per jaar trekkend van ger naar ger. Maar ook in Ulaanbataar zie je nog tenten staan, te midden van hoge skyscrapers, waar jonge mensen in westerse outfits hand in hand lopen met oude mannetjes in traditionele kleding. Asfalt en borden zijn nagenoeg niet aanwezig, dus de 4x4's en vrachtwagens vinden hun weg op goed geluk, rijdend over bandensporen die alle kanten opgaan. Mensen houden van zoute melkthee, schapenvlees (inclusief het hoofd), droge koekjes en vooral van hun paarden. Er is een gigantische hoeveelheid niks, met een inwoneraantal van minder dan 3 miljoen in een gebied zo groot als West-Europa, waardoor je altijd van een prachtige sterrenhemel kan genieten. Mongolië is het land met een relatieve democratie te midden van totalitaire staten, maar waar ik toch niet snel zelf zal gaan wonen.

Wel raad ik het iedereen (die een week zonder douche of WC kan) aan er heen te gaan, want je waant je ver terug in de tijd. Behalve in Ulaanbataar, waar oud en nieuw chaotisch elkaars toenadering zoekt. En had ik al gezegd dat er heel veel niks was?

Goed, misschien is het toch niet een goed idee om nu nog uit te wijden over Noord-Korea, aangezien er nog zo veel te vertellen valt over de 4 dagen dat we dit land hebben mogen bezoeken. Dus wederom zal er over niet al te lang weer een nieuw verhaal volgen! Sorry voor de cliff-hanger en mijn excuses aan degenen die nu al hadden gehoopt op het hele verhaal ;) Alvast een tipje van de sluier dan: de mensen daar hadden nog nooit een foto gezien van Obama, en geloofden dat Margret Thatcher nog aan de macht was in het Verenigd Koninkrijk.

Groetjes uit nog altijd Beijing, waar we nog altijd onze rust pakken!

Jamie